Methodiek
Theoretische
onderbouwing
Voor opvoeden bestaat niet zoiets als een diploma. Gelukkig maar, het is een kwestie van mens-zijn, waarvoor we niet op een certificaat of oordeel zitten te wachten. Tegelijkertijd is de impact wel zo dat je zou wensen dat er een gids is. De opvoedschijf geeft een richtlijn voor ouders wat alle kinderen nodig hebben. Binnen de gezinshulpverlening ( IAG en cjg’s) worden verschillende opvoedschijven gebruikt. Van der Plas (1993) ontwikkelde een schijf van 5 voor de opvoeding. Kennis over het opbouwen van een veilige gehechtheids relatie is toegevoegd aan deze opvoedschijf. Daarnaast zijn de richtlijnen voor goed genoeg ouderschap (NJI) geïntegreerd.
Van Gemert heeft mij tijdens mijn opleiding tot orthopedagoog geraakt met de 3 R-en; Ruimte, Relatie en Respect. Emeritus hoogleraar Mischa de Winter pleit voor een autoritatieve opvoedingsstijl en het versterken van sociale netwerken om de kwaliteit van opvoeding te verbeteren. In zijn afscheidsrede (mei 2017) spreekt hij over de kracht van hoop en optimisme, en het belang om kinderen hoopgevende perspectieven te leren zien. Pedagoog ter Horst sprak al van het herstel van het gewone leven. Het zijn reeds lang bestaande en waardevolle inzichten.
De opvoedschijf is gebaseerd op een combinatie van verschillende theorieën en gedachtengoed. Zoals bv de positieve psychologie, het oplossingsgerichte gedachtengoed van grondleggers Steve De Shazer en Insoo Kim Berg, de contextuele theorie van Nagy en theorieën over gehechtheid . Het spel is de competentiegericht opgezet. Het vraagt naar naar concrete vaardigheden die je als ouder kunt doen, laten of leren.
Deze theoretische inzichten hebben mij geïnspireerd om het spel “De Opvoedschijf” te maken. Samen met mijn ervaring in het werken met ouders die over het algemeen niet hebben kunnen profiteren van een vruchtbare basis.
Het spelen van het spel met ouders die ondersteuning zoeken bij de opvoeding geeft ouders een hoopvol perspectief op hoe zij hun opvoederschap kunnen vormgeven. Ook zonder een vraag voor hulp geeft het spel waardevolle informatie over behoeftes van kinderen en voor welke uitdagingen ze als ouders staan.
Gebruiksmogelijkheden
Voor wie?
Het samenspel is gemaakt als hulpmiddel voor de hulpverlening aan gezinnen met kinderen in de leeftijd van 0 tot 18 jaar.
Het spel is ook geschikt voor ouders met een lichte verstandelijke beperking.
Het spel kan goed preventief ingezet worden als psycho-educatie aan (toekomstige) ouders.
Het spel kan behulpzaam zijn om afstemming te krijgen in nieuw samengestelde gezinnen. Het helpt concreet te maken wat je belangrijk vindt in de opvoeding en hoe je dat doet. Waar overeenstemming en verschillen zitten die om afstemming vragen.
Het spel kan ingezet worden bij gezinnen met kinderen met een beperking, ziekte of andere speciale behoeftes. Hoe houdt je het gewone leven overeind met de extra uitdagingen waar je als ouders voor staat.
De opvoedschijf kan je als ouder zelf gebruiken wanneer je nieuwsgierig bent hoe je het eigenlijk doet in de opvoeding. Of nieuwsgierig bent hoe je kinderen de opvoedsituatie ervaren.
Doel
De opvoedschijf kan ingezet worden voor de volgende doelen:
preventie
educatie en training
afstemming
beeldvorming
verhelderen van de gewenste situatie
planning van de hulpverlening
Variatie’s in spelvorm:
Passend bij je doel kies je wie de deelnemers zijn van het spel. De ouder(s) zelf als vanzelfsprekend uitgangspunt. Zijn er mensen die de ouders graag willen betrekken?
Vanaf ongeveer 8 jaar kunnen de kinderen ook meedoen. Betrokken mensen uit het netwerk, die belangrijk zijn bij de opvoeding van de kinderen, kunnen meedoen. Zowel uit het eigen netwerk als professionals. Soms zal het passend zijn om het spel met een groep ouders te spelen.
Het spel kan in 1 keer met alle onderwerpen gelegd worden. Je kunt per keer ook kiezen welke taartpunten gelegd gaan worden. Dit zal afhankelijk zijn van hoeveel tijd je te besteden hebt, de aandachtspanne of de focus die je wilt leggen.
Wanneer het spel ingezet wordt voor beeldvorming van het gezin en planning van de hulpverlening is het nuttig te noteren hoe de schijf gelegd wordt en welke afspraken er gemaakt worden.
Attitude
De bedoeling van de opvoedschijf is dat dit met een oplossingsgerichte basishouding gespeeld wordt. Kernachtig betekent dit dat je aandacht geeft aan wat lukt, hoe dat is gelukt, wat de wenselijke situatie is, welke kleine volgende stappen daarbij horen. Wat is er nodig om meer te doen van wat werkt en iets anders te doen bij wat niet werkt. Wie of wat kan helpen?
Stuur het gesprek naar wat de ouders, kinderen en eventuele anderen hebben gezien, gemerkt en ervaren in deze opvoedsituatie. Vraag naar concrete voorbeelden. Geef in het gesprek aandacht aan zowel krachten als zorgen. Maak met elkaar concreet wat de mogelijke gevolgen zijn voor de kinderen. Spreek je als deelnemend hulpverlener ook uit over wat je hebt gezien en gemerkt. Als er erkenning en herkenning is op mogelijke zorgen kan het gesprek richting de veranderwens gestuurd worden.
